یکی از متداول‌ترین ابزار‌های آزمایشگاهی، میکروپیپت‌هایی یا سمپلرهایی هستند که در آزمایشهای بیولوژیکی، پزشکی و شیمیایی کاربرد دارند. سطح دقت ارائه شده با این ابزارها اطمینان می‌دهد که شما در هنگام انجام انتقال نمونه توسط آن‌ها از اندازه‌گیری‌‌های دقیق بهره‌مند می‌شوید. سمپلرها برای اندازه‌گیری حجم کمی‌از مایع نمونه مورد استفاده قرار می‌گیرند. سمپلرها به طور معمول با دقت زیادی به منظور کیفیت، ارگونومی‌و عملکرد آن‌ها انتخاب می‌شوند تا با نیاز‌های محققان آزمایشگاهی متناسب باشد. اما آیا برای یک نمونه‌برداری مطمئن و دقیق تنها داشتن یک سمپلر مناسب کافی است؟ استفاده از این ابزار نیاز به استفاده از سرسمپلر نیز دارد. در بازار سرسمپلرهای مختلف با قیمت‌های متفاوتی وجود دارند که شاید در این میان، انتخاب یک سرسمپلر مناسب کار آسانی نباشد. انتخاب گزینه مناسب می‌تواند نقش بسزایی در موفقیت آزمایشهای شما داشته باشد. مناسب ترین انتخاب برای آزمایش‌ها بستگی به نوع تحلیل شما و همچنین نیاز‌های خاص شما دارد.
سرسمپلر چیست؟
اغلب مشتریان وسایل آزمایشگاهی، هزینه زیادی را برای خرید بهترین سمپلر پرداخت می‌کنند، سپس به دنبال ارزان‌ترین سرسمپلر موجود هستند. این افراد به این نکته دقت نمی‌کنند که یک سمت معادله نمونه‌برداری دقیق داشتن یک سرسمپلر مناسب است. چنانچه یک سرسمپلر نتواند به خوبی به جایگاه خود در نوک سمپلر متصل شود، توزیع نمونه، برداشت و تخیله آن با مشکل مواجه می‌شود و همچنین ممکن است در کار آلودگی ایجاد کند. در این مطلب به بررسی ویژگی‌هایی که هنگام انتخاب سرسمپلر باید مد نظر قرار دهید، می‌پردازیم.
قالب ریزی با کیفیت
ابتدا چند نمونه از سرسمپلرهای مدنظر خود را برای ارزیابی خریداری کنید. آن‌ها را روی یک صفحه مسطح بچرخانید تا مشخص شود که چقدر صاف هستند. آن‌ها را به دقت بررسی کنید، آیا قالب‌گیری آن‌ها دقیق انجام شده‌است؟ بی‌نظمی خاصی در بخش‌های مختلف آن‌ها مشاهده نمی‌شود؟ اگر جواب هر یک از این سؤال‌ها برای شما مطلوب نبود، سرسمپلرها، با کیفیت مناسب قالب‌گیری نشده‌اند و این امر بر عملکرد نمونه‌برداری تأثیر منفی می‌گذارد.
دقت در ساخت سر سمپلر
دقت ساخت یک بسته از سرسمپلر به استاندارد‌های اجرا شده در طول ساخت آن‌ها بستگی دارد. بسیار مهم است که در یک جعبه از این محصولات، همه ابعاد و خصوصیات سرسمپلرها یکسان باشند. بعضی اوقات تفاوت اندازه بین سرسمپلرها در یک بسته به حدی کم است که چشم غیر مسلح قادر به شناسایی آن نیست. با این حال، حتی کمترین تفاوت بین اندازه‌ها نیز می‌تواند منجر به نتایج نادرست شود.
بهترین راه برای مقابله با این موضوع، انتخاب برندهای معتبر در بازار است. گرچه ممکن است، این گزینه‌‌ها از گزینه‌‌های کمتر شناخته شده در بازار، گران‌تر باشند، اما آن‌ها می‌توانند بهترین سطح ساخت و کنترل کیفیت را ارائه دهند.
مواد افزودنی پلاستیکی در سرسمپلرها
در حال حاضر، اکثر کارشناسان آزمایشگاهی، از وجود مواد فلزی در سرسمپلرهای پلاستیکی آگاه هستند. این عناصر فلزی معمولاً در رنگ‌های مورد استفاده در ساخت سرسمپلرها زرد یا آبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هنگام خرید سرسمپلرهای رنگی، همیشه باید به دنبال مواردی باشید که در آن‌ها برچسب عاری از فلز یا بدون کادمیوم ذکر شده‌اند. اما غالباً مواد افزودنی دیگری نیز در پلاستیک وجود دارد که برای کمک به تزریق قالب استفاده می‌شود. یکی از این افزودنی‌های که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد «9 –اکتاددنامید» (9-Octadecenamide) است، این ترکیب به نام «اولیامید» (Oleamide) نیز شناخته می‌شود که برای کمک به خارج کردن سرسمپلرها از درون قالب استفاده می‌شود. ماده دیگری که در این مورد به کار می‌رود، شامل (DiHEMDA) است که به صورت مخفف برای نام ترکیب دی- (2-هیدروکسی اتیل) متیلددسیسیل آمونیوم – یک بیوئید آمونیوم کواترنر به کار می‌رود. هر دو این مواد افزودنی می‌توانند نمونهها را آلوده کنند که به طور بالقوه بر نتایج آزمایشهای شما تأثیر می‌گذارند. سرسمپلرها با کیفیت بالا به عنوان عاری از این مواد افزودنی به بازار عرضه می‌شوند.
سرسمپلرها با احتباس کم
به طور کلی، مهم است که تمام مایع کشیده شده در سرسمپلر در هنگام تخلیه آن از سرسمپلر خارج شود. اگرچه پلی پروپیلن‌های مورد استفاده در سرسمپلرها، آبگریز هستند، اما این موضوع تمام مشکل را حل نمی‌کند. سرسمپلر‌هایی که سطح یکنواخت و صافی ندارند، ممکن است قطرات ریزی از مایعات را درون خود به دام بیاندازند. حتی با وجود سطوح صاف، سرسمپلرها تمایل به حفظ مقادیر کمی از مایع درون خود دارند، به خصوص در مورد نمونههایی مانند محلول‌‌های چسبنده پروتئین یا DNA، بیشتر این مشکل مطرح است.
اگر شما یک اسپکتروفتومتر دارید، اندازه‌گیری جذب نمونه در سرسمپلرهای خود را به آسانی می‌توانید مشاهده کنید. برای این کار به سادگی یک مقدار از نمونه‌ای با رنگ سبز را با سرسمپلری که می‌خواهید ارزیابی کنید، برداشته و تخلیه کنید این کار را چندین بار تکرار کنید و سپس سرسمپلر را با محلول شستشو یا آب چند بار بشوید، بعد از این مرحله آب درون سرسمپلر را به کوت دستگاه اسپکتروفتومتر منتقل کرده و جذب آب را مشاهده کنید. هر چقدر میزان جذب در رنگ سبز کمتر باشد، نشان دهنده جذب و احتباس کمتری در سرسمپلر و کیفیت بهتر آن است . با استفاده از این روش می‌توانید سرسمپلرهای مختلف را برای انتخاب بهترین مورد با یکدیگر مقایسه کنید. باید بدانید که همه سرسمپلرها با احتباس کم یکسان نیستند. برخی از تولید کنندگان، مواد شیمیایی را به مخلوط پلاستیکی خود می‌افزایند یا روکش مانند سیلیکون را بعد از قالب‌گیری به سرسمپلر اضافه می‌کنند تا احتباس مایعات را کاهش دهد. این مواد شیمیایی می‌توانند نمونه شما را آلوده کنند. اگر به سرسمپلر با احتباس کم نیاز دارید، باید سرسمپلری پیدا کنید که خاصیت دفع مایع آن به صورت کووالانسی به سطح پلاستیک باشد تا نتواند نمونه‌‌های شما را آلوده کند.
سرسمپلرها دارای فیلتر سد آئروسل
سرسمپلرهای فیلتردار دو هدف را دنبال می‌کنند. آن‌ها از پیپتها در برابر ذرات معلق در هوا (آئروسل) كه در هنگام برداشت مایعات در سرسمپلر جذب می‌شوند، محافظت می‌کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند از ایجاد آئروسل یا ذرات معلق در هوا که از نمونه‌برداری‌های قبلی ممکن است تولید شده باشند در نمونهها، جلوگیری به عمل آورند. سرسمپلرهای فیلتردار برای کاربرد‌های بیولوژی مولکولی و آزمایشهای بسیار حساس، ارزشمند به شمار می‌آیند. تمام سرسمپلرهای فیلتردار یکسان نیستند. برخی از فیلتر‌های سرسمپلر حاوی مواد افزودنی هستند که جریان مایع را مسدود می‌کنند و یا در صورت جذب مایع در آن‌ها تغییر ایجاد می‌شود. این سرسمپلرها، سمپلر را از ورود نمونه به آن محافظت می‌کنند. با این حال، این سرسمپلرها نمی‌توانند از خود نمونه در برابر آلودگی با مواد افزودنی موجود در فیلتر محافظت کنند و نکته بدتر این است که در این حالت، نمونه آلوده در سرسمپلر محبوس شده است که برای نمونههایی با حجم محدود استفاده از این سرسمپلرها گزینه مناسبی نیست.
شما باید به دنبال فیلتر‌های ساخته شده از پلی اتیلن خالص و بدون مواد افزودنی جهت درزگیری باشید و در هنگام نمونه‌برداری دقت کنید تا اطمینان حاصل شود که مایع به داخل پیپت وارد نمی‌شود. این امر یکپارچگی نمونه را تضمین می‌کند. هنگام انتخاب سرسمپلرهای فیلتردار برای سمپلر خود، باید این نکته را نیز بدانید که فیلتر، فضای داخل سرسمپلر را اشغال می‌کند که ممکن است در مسیر نوک مخروط سرسمپلر شما قرار بگیرد. شما باید نمونههایی از سرسمپلرهای فیلتردار را تهیه کنید که از متناسب بودن آن‌ها با سمپلر مورد نظر خود اطمینان دارید. همچنین، با افزودن فیلتر، میزان مایعات قابل جذب در سرسمپلر محدود می‌شود، بنابراین حجم نمونه را روی پیپت خود، بالاتر از حجم پیشنهادی مایع که بر روی جعبه سرسمپلر مشخص شده قرار ندهید.
سرسمپلرهای استریل و عاری از DNA / RNA
سرسمپلرها برای اطمینان از عدم وجود موجودات زنده میکروسکوپی تحت یک فرآیند استریلیزاسیون قرار می‌گیرند. معمولاً این کار از طریق پرتو‌های استریل کننده انجام می‌شود. اما استریل کردن تضمین نمی‌کند که هیچ جسم غیر زنده‌ای (مانند اسید‌های نوکلئیک، ATP یا انواع توکسین) در سرسمپلرها وجود نداشته باشد. حذف کامل مواد غیرزنده برای تعدادی از سنجشهای بیولوژیکی بسیار مهم است. محققانی که این نوع تست‌‌های حساس را انجام می‌دهند، باید سرسمپلر‌هایی را تهیه کنند که عاری بودن آن‌ها از DNA، RNA، ATP و اندوتوکسین تایید شده باشند. برخی از تولیدکنندگان، این سطح از عدم آلودگی را می‌توانند در تولیدات انبوه خود در بسته‌بندی‌های عمده تضمین کنند. به طور معمول، سرسمپلر‌هایی که به صورت رک شده به فروش می‌رسند برای سنجشهای مهم، علاوه بر تولید به شکل عاری از DNA / RNA، تحت یک فرآیند استریلیزاسیون پی در پی نیز قرار می‌گیرند تا یک سطح تضمین استریل بالاتری را فراهم کنند. انجام فرایند استریل سازی بر روی سرسمپلرها بسته بندی شده به صورت فله فقط هزینه اضافی را به محصول اضافه می‌کند، زیرا استریل بودن محصول به محض باز شدن بسته آن به خطر می‌افتد.
سرسمپلرهای مناسب برای همه سمپلرها
بسته به نوع پیپتی که استفاده می‌کنید، مایعات خاص اندازه گیری شده و میزان دقت لازم مورد نیاز، می‌توانید از «سرسمپلرهای مناسب برای همه انواع پیپتها» یا سرسمپلرهای یونیورسال را انتخاب کنید. سرسمپلرهای یونیورسال برای کار با انواع مختلف پیپتها طراحی شده‌اند. این امر باعث می‌شود که سرسمپلرهای یونیورسال برای آزمایشگاه‌های بزرگی که از انواع سمپلرها در آزمایشهای خود استفاده می‌کنند، انتخاب ایده‌آلی باشد.
سرسمپلر مناسب
علاوه بر نوع ویژگی‌‌های انتخاب شده (کم احتباس، استریل، فیلتردار و غیره)، مناسب بودن سرسمپلر برای کار و سمپلر مورد نظر، مواردی هستند که در انتخاب سرسمپلر مناسب باید مدنظر قرار بگیرند. در حالت ایده آل باید از سرسمپلر توصیه شده توسط سازنده سمپلری که با آن آزمایشهای خود را انجام می‌دهید، استفاده کنید، در این حالت سرسمپلر به خوبی برای آن برند و سبک مورد آزمایش مناسب است. اگر از سرسمپلر توصیه شده توسط شرکت سازنده سمپلر استفاده نمی‌کنید، عاقلانه است که قبل از استفاده از آن برای کار‌های آزمایشگاهی، برخی از تست‌ها جهت ارزیابی سرسمپلر انتخاب شده را انجام دهید.