پلیت‌های الایزا در هر آزمایشگاه ایمونولوژی در جهان یافت می‌شود. در واقع ، این پلیت‌های ۹۶ خانه‌ای یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین قطعات کیت‌های موجود در زیست پزشکی به شمار می‌آید. هر پلیت الایزا یک صفحه پلاستیکی مستطیل شکل است که شامل ۹۶ چاهک کوچک در ۸ ردیف با برچسب A تا H و ۱۲ ستون با شماره ۱ تا ۱۲ است.
واکنش‌های بین آنتی ژن و آنتی بادی در واکنش‌های ایمنی الایزا در هر یک از ۹۶چاهک یا آزمایشگاه‌های کوچک که به طور جداگانه از A1 تا H12 مشخص می‌شوند، انجام می‌گیرد.
هر کدام از پلیت‌های الایزا مترادف با روش ایمنی آزمون الایزا (Enzyme-linked Immunosorbent assay) یا (ELISA) است، یک روش استاندارد برای تشخیص اینکه آیا یک ماده بیوشیمیایی هدف در خون، مایعات بدن یا مواد بیولوژیکی دیگر وجود دارد یا خیر. در این آزمون تغییر رنگ حاصل از واکنش سوبسترا و آنزیم، نشان دهنده وجود ماده هدف در نمونه است که در یک نتیجه مثبت دیده می‌شود، همچنین شدت تغییر رنگ می‌تواند نشان دهد که چه مقدار ماده هدف در نمونه وجود دارد.
کاربرد پلیت الایزا
پلیت‌های ۹۶ چاهکی و واکنش ELISA اساس آزمایش‌های زیست پزشکی روزمره مانند آزمایش بارداری، HIV و آلرژن‌های غذایی را تشکیل داده‌اند. سنجش الایزا به یکی از روش‌های استاندارد تشخیص وجود یا عدم وجود آنتی ژن هدف تبدیل شده است، چه این آنتی ژن هدف بخشی از هورمون جنسی و چه بخشی از یک پاتوژن انگل باشد. در واقع، در مورد تشخیص بیماری حاصل از ویروس HIV، آنتی بادی‌های پروتئینی ایجاد شده توسط سیستم ایمنی بدن در حضور ویروس در سنجش الایزا مورد شناسایی قرار می‌گیرند.
کلمه «میکروپلیت» (Microplate) برای اولین بار در سال ۱۹۷۶ در یک مقاله علمی برجسته که توسط آلیستر ولر و دنیس بیدول از انستیتوی جانورشناسی لندن انتشار یافت، معرفی شد. این دو محقق كسانی بودند كه برای اولین بار پتانسیل استفاده از چنین پلیت‌هایی را راهی برای استفاده سریع و كارآمد از روش ELISA برای آزمایش ده‌ها نمونه خون برای حضور عوامل بیماری‌زا خطرناک مانند تریپانوزومیازیس، مالاریا و سرخچه شناسایی کردند.
این آزمایشات ایمنی تشخیصی در ابتدا با کوت کردن یا پوشش دادن هر چاهک پلاستیکی با آنتی ژن هدف، مانند پروتئین ویروس یا انگل و سرم خون فرد انجام می‌شود. بعد از انجام چند مرحله شامل شستشو و انکوباسیون، اگر آنتی ژن مورد نظر واقعاً در نمونه وجود داشته باشد، پیوندی با یک آنتی بادی اختصاصی متصل به آنزیم به وجود می‌آید و سپس در حضور سوبسترای این آنزیم محصولی را می‌سازد که رنگی و قابل شناسایی است، به این نوع سوبسترا کروموژنیک می‌گویند و این تغییر رنگ است که اغلب به طور خودکار توسط دستگاه طیف سنجی به نام «الایزا ریدر» خوانده می‌شود و وجود این تغییر رنگ قابل مشاهده، نشان دهنده حضور عامل هدف در نمونه است.
سه گروه از دانشمندان به طور مستقل و به طور همزمان ELISA را در سال ۱۹۷۱ با استفاده از لوله‌های آزمایش توسعه دادند، پس از حدود ۱۰ سال آزمون‌های ایمنی با استفاده از رادیواکتیویته برای اندازه‌گیری انسولین ایجاد شد. اما همان طور که در بالا اشاره شد، این ولر و بیدول بودند كه برای اولین بار پتانسیل استفاده از میكروپلیت‌ها را برای تشخیص عوامل بیماری‌زای انسان شناسایی کرد و اکنون این میکروپلیت‌های ۹۶ خانه‌ای به یک استاندارد صنعتی تبدیل شده‌اند که میلیون‌ها نمونه از آن‌ها روزانه در آزمایشگاه های تشخیصی سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ساختمان پلیت‌های الایزا
پلیت‌های الایزا صفحات ۹۶ چاهکی با کفی مسطح هستند که از پلی استایرن یا پلی وینیل کلرید ساخته شده‌اند و در اکثر آزمون‌های الایزا مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه انواع دیگر پلیت‌های الایزا با ۳۸۴ و ۱۵۳۶ چاهک نیز ساخته شده ه برای آزمون‌هایی در مقیاس گسترده برای پردازش نمونه‌های بیشتری در هر صفحه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای استفاده بهینه از این نوع از پلیت‌ها نیاز به کنترل خودکار است و از این رو تقریباً منحصراً در غربالگری گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برخی از سوبستراهای آنزیمی مانند مواردی که سیگنال‌های فلورسنت یا کموفلورسانس را تولید می‌کنند، برای رسیدن به نتایج بهینه نیاز به پلیت‌های مات دارند. انواعی از پلیت‌های الایزا وجود دارند که به شکل نوارها یا استریپ‌هایی در قالب پلیت در کنار هم قرار می‌گیرند که هر استریپ را می‌توان به طور جداگانه استفاده کرد.
در انتخاب میکروپلیت‌های ELISA باید شرایط و الزامات الایزا ریدر و روش‌های تشخیصی را در نظر بگیرید. اگرچه اکنون اکثر پلیت‌ها مطابق با استانداردهای جهانی ساخته می‌شوند، اما بررسی مشخصات و اطمینان از سازگاری آن‌ها با دستگاه خوانش و معرف‌های مورد نظر، بسیار اهمیت دارد.
منبع: immunology
